Tribal ho pao white paper a kisovah tading

Imphal, Lhajing 20: The Centre for Tribal Endangered Languages kiti Ministry of Human Resource Development, Government of India, noiya Central Institute of Indian Languages (CIIL), Mysore division khat hin India state jouse a tribal ho paohi white paper a asovah diu ahitai. Hichi thuhi Prof. G. Devi Prasada Shastri, Centre for Tribal and Endangered Languages (CIIL) a head pahin Manipur a tribal pao themkhat amangtai tia UNESCO World Atlas of Endangered Languages in ahin phondoh ho chung changa documentation kibolho velha dinga ni 5 umdia Manipur ahungvilna a asei ahi.

Prof. Shastri vailhuna kinhi Chandel district a Aimol Khullen Community Hall a chun akimange. Aimol haosapu, upaho leh khangthah hochun Aimol te chonna dungjuijin Prof. Shastri chu ana lem un ahi. Ahoulimna'h Prof. Shastri hin UNESCO in Manipur mi tampin athonalai tribal pao themkhat amangtai tia ahinphonhi CIIL hin akilung gimpi lheh in, CIIL hin Manipur a tribal paoho pilhinsah nading leh semhoina dinga hi kabol theichan kaboldiu ahi, tin aseije.

UNESCO in report abol hi mijouse adeh in India mite dingin pao amangthei chung changa policy ima umlou ahijeh hin, kehlha abange. India gam'a pao khatcha hi amangthei dinmun in aumtai tin akisei khapoi. Sorkar hin pao jousehi mansah louva semhoi dinghi akisah lelpi ahi, ati e. Ama jonghin tribe jousehin ama paocheh manlouna dingleh semhoina dinga hi lunglutna aneidiu ahi, CIIL hi tribal ho pao mansah louna dingleh semhoina dinga akithopi dingin gotsa kahijing uve atin ahi.

CIIL noija Centre for Tribal and Endangered Languages a kona mi phabep chief resource person, Dr. Th. Chandramani lamkaina noiyin Manipur a tribal pao Aimol, Andro, Phayeng leh adang leiset chunga paomang ahitai tia record na kisunlut ho chungthua hi documentation abol'u ahi. Tuchan geihin Chandel district a Aimol, Tarao, Monsang leh Chothe pao hohi documentation achai taove.

TB natna Manipur a umjing nalai
Imphal, Lhajing. 20: Tulai khantou khanga dia TB natna hi kichat ding ahitapon hijongle hiche natna hi Manipur mite din tijat umtah ahinalaiye tin thulhut kimu chun asei e.

Hiche natna a kon a thina toh Manipur mi kum 7 (2002 a pat 2009) kah in mihem 1153 aphajou in ahi. Langkhat a India mi TB natna nei tuchan a kihe hi 374200 apha in ahi, tihi tunia Imphal mun a 'Innovation
of Civil Society in Tuberculosis Care and Control in Manipur' kikhop pet a TB specialist Dr Manihar in aphondoh ahi.

Dr Manihar in asei na ah, "TB vei pasal 23115 ahin numei 14275 apha e, ati. Hiche kikhopna hi Global Health Advocates and Action Advocacy to control TB hon agon ahi. Kikhop hingong lamkai Mamta Jacob in asei na ah India mihem crore 110 lah a crore 4 tobang TB natna vei ahi. Kumseh le India mi lakh 18 tobangin TB vei apunbe in, mihem 1000 niseh le TB natna in athi e. WHO 1995 vetlhah dungjui in tuchan hin chapang lakh 13 TB natna po ahi, ati. 'TB natna a kon kivendoh thei ahikeo hilouvin lhagup sung lou ineh jingle bailam tah a damdoh thei ahijong iheuve', tin Jacob chun aseiye.

Manipur in Rajiv Gandhi geldoh
Imphal, Lhajing. 20: Kiphin le thil suhset hi gam khangtou umchan ahipoi tin CM O Ibobi Singh in tunia Rajiv Gandhi pen kum 66 lhin geldohna kin kiman pet in aseiye. Secretariat South Block mun a PM lui Rajiv Gandhi penkum geldohna a alim kitah chung a pahvui the na CM O Ibobi in alamkai ahi.

'Rajiv Gandhi in India khantou ding alungmit a agaldot ho tohdoh nadia ithaneisun u pohdoh utin India sempha uhite' tin Ibobi in akikhom mipi ho temna aneiye. Aman asei be na ah gamsung chamlen nadia achengkhom ho longdel a um angai in, chule thilphalou bolhi khantouna ahipoi, ati.

Hiche kingon a hin minister, MLA chuleh milen milal phachompi apang in ahi. Mundang a bang in Manipur Pradesh Congress Committee (MPCC) injong Sadvana diwas tin anit e.

“Renewable Energy Day” kimangta
Imphal, Lhajing 20: India
Prime Minister a anapang Pu Rajiv Gandhi pen nikho hi India gam pumpi a 'Renewable Energy Day' tia akimantoh lhon in Manipur a jong mun tin ah akimangin ahi. State level a kin-gon hi Manipur Renewable Energy Development Agency (MANIREDA), state a ministry Nodal Agency, lamkaina in Iboyaima Sumang Leela Sanglen mun ah akimange.

Hichi nikho ahin 'Renewable Energy to Masses' thupi noija chun Manipur munchom choma kona nupi 1,300 tobangchun Imphal East District sungah kijotna aneijun ahi. Kin-gon na jingun hungjao hochu A.N. Jha, IAS principal secretary (finance/forest & Env.) cum Chairman MANIREDA chuchief guest ahin, H. Imocha Singh, IAS commissioner (S&T/IFCD/Transport) cum Member secretary, MANIREDA chu president ahin, chuleh L. Manglem Singh, Director, MANIREDA chu guest of honour ahi.

Y. Kholchandra, MANIREDA a senior scientific saplen pachun lemna thu aseina in anikho akimanlona leh tulaiya dinga renewable energy athupidan aseiye. Renewable langa MANIREDA lolhinna hi minute 18 documentary mipi akivetsah in, lolhina nei nupi somho video in akivetsah in, chief guest pan nupi som hohi kipaman thilpeh apen, functional president pahin HSLC a asangpen misom hochu kipa thilpeh apen ahi.

Tamenlong district a komla phung thigamta
Imphal, Lhajing 19: Natna kidangtah khat hin komla hakena pen Tamenglong district a komla phung jouse
athat tai. Komla phung thidanhi jonglha phung anathi hotoh akibange.

Amasan alehlang agop in olol in aphungbul geijin athiji tai. Thuso mihotoh akihoulim naovah komla lei bolho hin hichi natnahi 2005 kum'a kahetdoh uchun SDO Nungba leh DC Tamenglong kom'a kaseijun, complain kaboljou uva hetgilna neihon ihungvil vangun gelkhohna eineipeh pouvin, keihojoh themo eichan un ahi. Komla lei bolho hin kum khatleh dangka 60,000 a pat 1,50,000 chan kamujou uve atiuve. Komla phung abanthijeh hin kumseh a 'Orange Feastival' kimanjina a khu komla lhomcha bou kimu tante atiuvin ahi. Horticulture department a saplen hon janhi chun Mantripukhri ah komla phung chohing kitna dingin thil apeuvin chuleh training jong apeh thaove. Hetgilna neiho khat seidanin ajeh pipenhi komlaphung hohi atehval jeh ahi. Loubol hohin agasoh alhomsuh vanghin aphung luihochu aphuhnom pouve, atin ahi.

Sorkar Officer khat inn bomb kisep poh
Imphal, Lhajing. 19: Tuni jingkah matah achun Handloom and Handicraft Development Co-operation Managing Director (MD) pa inn Nongmeibung Chakpram Leikai munna migilou hon bomb ana kap poh uvin ahi.

MD pa min chu akihet dan in Wahengbam Nilamani ahi. Thupo khat in aseina achun, bomb chu jingkah lam nidan thum leh keh (3:30 a.m.) vella pohkeh ahi ati. Bomb pohkeh nachunga koima akitongkha vang aumpon, ahin meihalsi leng ho chun innkul sunga kinga Maruti Gypsy khat leh car dang khat asuhsei ati.

Hiche a cheng innsungmi ho sei danin, koimacha kiloikhomna a kon in sum-le-pai thumna leh gihna kamu pouve ati. Ahin thupo khat in aseina achun, hiche thilsoh hi Department lang joh'a sum kithum hotoh kimat din ginmo aum'e ati.

Ajeh chu tumasang jep chun hiche department komía hin thingnoimi loi khat in sum thumna ana neiyuve tithu akijan ahi. Hichetoh kilhonin, hitobang thilsoh chunga demna leh alunghan nao vetsahna in avensunga um numei kiloikhom phabep hon tollhanga kiphinna ananei uvin ahi. Amahon, koi loi(group) hijongleh hitobang kibullu na bolhon kiphondohna aneiyuva chuleh ajeh jong apeh diuvin asam uvin ahi.

2006-Primary jilkung hon court case pan tading
Achesa 22nd April 2010 nikho'a Dept. of Education (S) noiya Jilkung 1,400 valjen hohi alolhing mong
nahitaove tia Govt. in Order No. 1/3/2-4/09- DE(S)chuleh conveyed Order No. 4/17/2005- SE(S) Pt (A) dungjui'a mipi het thei ding'a anasodoh'u Jilkung (Oja) hon tunichan'a Dept. in pehding a lom Offer Form apeh doh loujeh'a achesa nikho phabepsung a kihoukhomna anakineiho, silent rally anakibolho, Singjamei Bazar' a tuo umun kiphin ana kichelhahpi, Drector of Edu.(S) office 2-veijen anaknokhum, chuleh Ministers/MLA hokom'a changvel'a kimupina anakineiho tunichan'a Govt. in ahiding lom'a donbutna imacha aneitapon
Offer Form pehdohtah sang'in lha-2 jen sulut'in Enquiry abol'un imachaahimona amudoh lou phat'un abanjom'in nikho10 asusao kitun, hitiahi hi suhnongkai'a Oja 1400 valjen ho hinkhohi ima chalou'a suhmahthah ding lung-gel aneitahjeh'un Govt. donbutna ngah talou'a General body meeting'a anakiseisa bang'a adih adihlou kholtoh theipen COURT'a CASE bolpan tahding tin executibe in gellhahna akineijin hitoh lhonchun mipiakoníin ngaidan chu leh pankhomding dan seikhom angaikhohtan, hijehchun ahunglhung ding August 23th 2010 (Monday) nikho leh MDU Hall, Yaiskul, Moirangkhom, Imphal mun'a jinglam niden 10 a.m. leh mipi kikhop khomna umding ahin candidate hon ama ama anu/apa ahinkipuiía hungpang chehdin hetsahna jong ahungkinei'in ahi.
Tags: , , , , , , ,

About author

Curabitur at est vel odio aliquam fermentum in vel tortor. Aliquam eget laoreet metus. Quisque auctor dolor fermentum nisi imperdiet vel placerat purus convallis.