Kuki society sunga Church in pan alah lou apoimo dan

Jangmang Haokip Freelance Journalist (former Gen. Secy. KIM)
Thumakai :
Kathusei dinghi Pathen thutoh kitoh ahijeh in amasa penin Pathen kathangvah in geldoh kham kham'a kahinsei doh hohi Pathen in ajapha jouse dingin phat thei boh tahen. Eimi society sunga Christianity ahunglut hi phat theiboh nalah a alenloi ahi. Ajehchu Christianity hin vannoi midang toh ihin kimuto sah u ahin, gamsa tabang hinkho (khantou louna dimset hinkho) ihin dalhahuva chule modern education jong hiche a pat hung lut ahijeh in eiho dingin Christianity hi lhagao thu van gam thu titah louvin leiset hinkho a dinga phat chomna lentah ahi.

Pathen chu loupi hen :
Tunin Christianity hung lut kal kum 100 vel ahitan eiho jong 99% vai Christian ihitauvin hibang chun houbung
kiloikhomna jat chom chom phabep pi ineitauvin inam sunga dinga kiloikhomna ahoipen, alenpen, adetpen,
athuneipen chule ahaopen inei sun u chu church kiloikhom naho hi ahitai, Pathen chu loupina chang tahen.

Gamsung boinajeh a vangset na toh atam'in akhohsah ding aumpoi:
Ahin tunia isociety sung ivet leh gamsung boijeh kitha kimat tamjeh in inle lou dalha a mun khat a gentheitah
a khosa atamtan, kitha kimat jeh a meithai chaga suhna ding helou tampi aumtan, genthei vaichat jeh a chapang lekha sim joulou tampi aumtan, ama mitmo jeh hilouva thalchang in atoh khah loi chule bomb thang kichot khah jeh a akhut akeng bong/tong (tibukimlou) aji acha vah thei talou tampi aumtan, meithai khangdong kivahna ding helouva lung don manía atahsa joh jong tampi aumtan, chapang khangdong lekhasim jou talouva lungdon manna thingnoimi a lut tampi aumtan, HIV/AIDS natna nei kinepna neitalou meithai chaga tampi aumtan, hitihin lungdon umtah society isohdoh tauvin hinlah hitobang vangsetna jat chom chom toh a genthei lah a jong genthei dehset ho khohsah ding le kithopi ding koima cha aumpoi.

Midang sanga eima insung/namsung khohsah masat ding :
Hitobang a vangse le gentheina toh isopi ihoubung mi kithopi sangin hetphah lou gam mi Kol le Vai(Pathen sapset chang Hindu ho)joh kithopi/panpi dingin tohgon tampi ineijun church member ho a konnin loidoh
theichan iloidoh uvin hetphah lou gam miho kithopinan ithotdoh jinguve. Koitobang chung hijongleh thilpha kibol chu Pathen dinga lah thei hinante hinlah isopi ijatchanpi ikomía chengpa khat kidonlouva hetphah
lou gam mikhat kikhoh sah chu Pathen lungdeitah vang hilouding ahitai. Ajehchu Bible in jong amasa penía
eima insung eima nam sung/gamsung kikhoh sah masat dingin eihil uve.

Mijouse church thunoija umcheh ihuve :
Tunin mijouse ahao avai, alen aneo, haosa-chaga chule sap le leng ibonchaovin houbung member ihicheh tauve. Koimacha church kiloikhomna a kon'a aongthol iumtapouve. Hitichu ahijeh in church kal a thanei thunei ding inam sunga kiloikhomna dang umlou ahi. Ahin tunichanin gamsung namsunga thil dihlou bol dandih loutah a natong thil bol ho ahideh a politician ho le thingnoi ho houbung in sosalna le hilchahna ibol khapouve.

Thildih lou bol ho church in adonsepoi :
Kum tampi vel tampi MLA/MP election tengleh thildih lou tampi candidate ho le anung jui hon abol jinguvin hinlah church lamkai koimacha imacha seipoh ngam aumpoi. Politician khat chu dandih loutah a election code of conduct asuhkeh jeh in houbung discipline akipohsah tai ti jong akija khapoi. Chusangin thildih lou chonset dimset puma by-force a hungkaidoh pa chu church/houbung lamkaiho Rev. pastor hon Pathen tun ahi natiuvin a-inna taona manpih ding nakichu kit uve. Amapa chonset na chu justify nabol u ahitai.

Thildihlou /athenglouva Pathen kipah lou ahi :
Matric & XII class themvetna kumsih in inei jinguvin chate naote tamtah in guhchat (unfairmeans/copying) bol jeh in hetna neilou a pass dinga lomlou tamtah pachanna aneijiuvin abangloi chun midang khat amakhellin atousah kitjiuvin ahung pass tengleh Pathen henga kipathu Lhutdingin houbung lamkai ho akouvin church leader hon jong taona imanpih kit jiuve. Pathenin ipi agel dem akipah nadem, lungdon vang aumthouve.

Chonset len bol ho pachat na kipe chonset neo bol ho condemn kibol :
Houbung mikhat in ju ahin donin ajudonna sum jong ama a ahinalijin ahivangin amapa chu michonse chung
nungin akisimin houbungin achung thu akiseijin achonset na kon akisih kah a dingin houbung dan akipoh sahtai. Ahile chunga kisei chonset teni sanga judonpa chonset nachu lenjo hitam ? Lenjo louhel ahi, society asuhset dan jong chunga kisei tenin inam sung asuhset tobanga judonpa chun asuhset joulou hel ahi. Judon khat in asang penna suhset chu ama insung ahibep e, hijongleh nam sunga chonset len bol ho chu ngaidam achanguvin chonset neo khat bolpa chu ngaidam achang joupoi ti akimutheije. Hisangchun total condemn joh akibollin chonset len bol theiho vang chu pachat in aumtauve.

Masanglai Themgao ho munchu tulai houlam-kai hon akhel ahitai :
Masanglai ja themgao honbon Pathen thupeh juilou akhoh jeh a kichat umtah thildih lou bol leng le lal ho Pathenin aphohsal dinga asol jeh a aphosal jiuva abangloiyin thoh gimna chule thina chan geijong atojiu ahi.Tulaijin Houbung lamkaiho hi themgao ho khel nahitauvin thil dihlou bol chu koi hijongleh milen milal
hihen mineo hijongleh athildih lou bolchu phosalna nabol teidiu dol ahi Hichu Pathen natoh nalah a apoimo loikhat ahi. Hiche laipen hi eiho laha umlou hel tithei ahi.

Church in church member ho dinga vision - mission anei ngai ahi:
Tunin inam sunga church kiloikhomna banga kiloikhomna hoi le pha adang ineipouve. Church kiloikhomna banga thunei thanei ding jong umlou hel ahi. Church in lhagao lam thu mai mai hilouva tahsa le lhagao ani gel a ikhantouna diu vision, mission and goal ineiphat u chu ahi mong mongtai. Lhagao le tahsa kikhenthei lou ahin, tahsa lam'a lhahsam behseh hin lhagao lam jong atohkhah thou thou ahi. Achuti leh church lamkai hon tunichanna tahsalam ikimu mosah jinguhi dih theiding hinam?

Lhahsamna jouse hi tahsa lamía ilhahsam behseh jeh u ahi :
Tunin inam sung ivetleh lamjousea lhahsamna adimset tai, ikhohsah pentah u lhagao lam jong nasatah in atongkha in lhagao lam'a lhahsam na sangtah aumtan ihoubung sung jouseu kiboina umlouna aumtapoi. Houbung sunga jong lamkai kichuna adimtai, phung le chang kivetna aumtai, langnei sihnei na aumtai, maipha kivetna adimtai, Pathen mai kivetna aumtapon eima dei lamía kilamkai ihitauve. Hichejeh a houbung sung igam sung boijou ahitai. Hichehi tahsa lam inchen-louchen-khosah dolía ilhahsam val jeh uva thudihna thutahna umjou talouva Pathen lhagao vin eidalhah u ahitai. Mijouse thildih lou bol ikitet uvin, keiman kaneh khah pouleh keima kachan pouleh keima kaphatchom pouleh midang ati ti titante ti lunggel dimset ihitauve. Ganja/kani ibol uvin ahivangin church in imacha aseitapoi. Thildih thildih lou jong aumthei tapoi.

Lhagao thu a nol nabei aumtapoi :
Church kiloikhomna hon thildang jaolou hel'a lhagao thu bouseh iboipi vanguvin tahsalamía ilhahsam val jeh uvin iboipi penu lhagao lamía alhasam pente ihi thou thou tauve. Lhagao va ilhahsam jeh uva ihoubung sung ikhosung ivengsung igam sung boina dimset ahitan Pathen mit mua nol nabei umlou hel tithei ihitauve.

Keima experience a kamudoh :
Tunin keima journalist khat social worker khat hi na in kumtampi isociety sunghi kahinkhol tan mi jousen eihe
hih jognleh jokham kham in isociety dingin na ahung kitongin practical knowledge & experience tamtah a
konía kamudoh khatchu inam sunga khantou machalna hunghi vah theilou ding ahi ti hi ahitai, Ajehchu khantou machal nadingin koimacha natong thil bol aumpon koimacha vision-mission nei jong aumpoi.Hijeh a chu ikhantou nom uleh imut a konía ithodoh diu khantou machal (development) kitihi ipi ham ipi a konía umthei
ham tiho ngaito phat ahitai. Khantou ding deinan mithat u hite thilse bolu hite ti ahipoi ahin lunggel khel u hite ti ahi. Kikhelna Lunggel ikhelna umlouva itih chan hijongleh ahitiden ding ihitauve. Tahsa le lhagao gamlatah a ikoi khen u hi thil dih lou pen ahi.

Church in church member ho khankho gelkhoh behseh talou :
Thudang seilouva hetding chu inam sunga kiloikhomna ahoipen ahat pen athanei pen ahaopen church kiloikhomna hon lhagao lam tilou tahsa thulam dol a vision mission policy program imacha neilouva tahsa khantou machal na lampang ikimu mosah uleh hoilaija koidalhah sa khantou machal na ikilah diu hitam? Vannoi gamtin'a khantou machalna hinpolut penchu church kiloikhomna hohi ahibouve. Tulai church kiloikhomna jousen tahsa khantou nalam hatah a akhohsah u ahitan, ahin eihon leiset thu mong mong church to kimat lou hel danía ilah khah jeh uvin tunin church in church member ho khantou machalna ding agel phah theilou ahitai. Vangset umtah ahi.

Church in pan alah nading munho:
Church hi Pathen thu (lhagao thu) a kiloikhomna ahi ihecheh nauve hijongleh lamkaihon lhagao thubou
seh a agel uva leiset tahsa lamchu church kin ahipoi ti hi gel khel ahi ajehchu tahsa le lhagao kikhen theilou ahi. Society sunga thildih lou bol chonset panho inam sung dinga thilse sosah thei thil ho a kisaboi ho church lamkai hon napho jep diu chu church kin lenpen khat ahi. Eima church member ho khantou machal na ding imacha tohgon umlou hel'a loidoh thei chan loidoh a hetphah lou gama missionary natoh nading ahi tia thot mang mang jeng chu hung pha ding hinam ? Church member agenthei kithoipi ngaicha dehset ho ivet louleh Pakai ahung nileh ësohpha nathil bol chu aphatave' atiding chu tahsan um nan tem? Church member ho atohdoh/ apedoh ding bouva gel a agenthei nau ahahsat nau khat beh a pan kila lou hi dih thei nan tem? Thildih lou kitipou pou athenglou ahoilou adih lou kitipou pou church in adoudal ngai ahi. Tunin chuti talouvin church in compromise abol thil hoilou tampi aumtai. Hichu church member jouse mopohna moh hithei lou ahin lamkaiho mopohna ahideh set e. Hichehi inamsung pohnat na jalla kagel doh kham kham kahin sei ahin, hou lamkaiho doina a kaseihi atam thimin amaho ka oimona ahipon inam sung khantou le khantou loudinghi amaho khut a umtobang
ahitah jeh a kasei ahin, aseidan thep loujeh ham khat a houlamkai ho lungnat na thei ajaokhah leh ngaidam kathum e.
Tags: ,

About author

Curabitur at est vel odio aliquam fermentum in vel tortor. Aliquam eget laoreet metus. Quisque auctor dolor fermentum nisi imperdiet vel placerat purus convallis.