Dr. H.H. Mate
Global Warming (Leiset lampang iumna) kitihi leiset (Earth) chungtho (atmosphere) asatdan (temperature) khantou/kaltou (increase) kisei na ahi. Hiche global warming hi tulaija vannoija mijouse kihoulimna le gelkhoh pen khat ahi. Vannoi gamtin na nam (Nation) jousen hiche global
warming kiti hi agelkhoh pen khat u ahi. Chule khonung teng leh global warming hi a-um belou na ding a ching thei tah a asatdan kaltou sah nalou ding a pan alah u ahi, Tukhang/Tulai jin vannoi hi asa cheh cheh in ahi. Muntin gamtin na gamsat jeh in thuso ho isim leh mihem thina thu akija jing in ahi. Global wanning hi ipia kon na kipan na chule ilo-a hiche hi angai ja ahinabang tahÃa umsah a pha ding ham ti thu - a ki hou lim hiute.
Global Warming Hung Sodoh naho
Global warming hi adeh a leiset atmosphere a hu (gas) gimnei (harmful) ho anisih a gari ho-a kon na hung kilhadoh. natohna (factory) a meikhu a kon chule apipen na thingphung ho kiphuh lhuh le gammang alhomcheh in ahi, ajeh chu mihemjat punjeh ahi. Mihemten gam mang lah chennading lou lhonading chule gammang thingphung ho phuh lhuh a tiding thing a manchah ding le joh ding asum mu nading atijeh uvin thingphung asat adap kitoh chetna eigon pih uchu achetan ahilou leh akhesuhtan, hichun temperature apunsah in hichu eiho mihemte ding a kitoh talou ahi jeh a vannoi lampang lumna/satna (global warming) hi ahin asodoh ahi.
Global warming hi eiho hinkho ading a kichat umtah (hazardous) ahi. Leiset chung hi asat cheh cheh a ahileh simjoulou natna ahin sodoh ahilou leh ahin sothei ahi. Leisetna hi global warming hin mihemte hinna asuhset ji ahi. Mihemten bol louding toh louding hohi phate cha ibol da uva, aphatna ding joh itoh lou uleh khonung a ison-ipah/ichateu ding a leiset hi chen nathei mun hung hilou ding ahi. Nisa asat cheh cheh a ahileh leiset chung a cheng mihemte vun kahna (skin burn) chule adang dang hung umding ahi. Global warming hi apunbe/ akaltouva ahileh mihem hinkho goh keo hilouva saho, ganhing ho chule thingphung ho hinkho jengjong nasatah a asuh khah ding ahi. Chukit le global warming in jong neh le chah hahsatna asodoh ahi, ajeh chu leisetna asat adap lampang umdanho akhel in hichun lousoh ga (crops) ho lhahsam na ahin polut in ahi. Chujong leh global warming hin tui hahsatna asodoh in ahi. Ajeh chu vannoi gamtinna gojuh khesuh/lhom
ahi.
Nisa asat cheh cheh a ahileh vadung ho kang a chule vannoi muntin na buhbang (ice) ajun lhah jeh a tuilen hung umdoh ji ahi. Volcanoho (molmeikah) tulaijin aphat seh le ahung soh doh ji jin ahingthei Pathen thilsem ho thina asosah e, hichu leiset satdan (temperature) kaltou jeh ahi.
Global Warming suhbei nading ho
Tulaija vannoija mihemte natoh ding khoh penchu hiche global warming suhnem nading a hi mitin in akimvella thil umho iti suhtup/ventup ding ham ti lunggel hi aneithei teng leh hiding ahi. Thingphung gamsung a hatu- atuding, gammei hallou ding, thing phuh tah lou ding ikimvella cheng juleva, sa ho moh tha tha tah lou ding ahi. Ajeh chu ichennao leiset hi mihemte goh keova ding a Pathen in asem ahipon thing le song ganhing chule juleva, saho ding a jong asem ahi tihi mijousen hetthem angaije. Mihemten ichennao environment hi ahing thei jouse ding a jong enironment ahi ti het ngai ahi. Global warming hi mihemten iki semdoh u ahin, hiche abei thei nading le aphatna ding jong mihemte a kingai ma ahikit jeh a vannoi muntinna cheng mihem jousen phate cha pan lah angai jin ahi.Akijahda (prohibited) ho hi boltah louding, aphatna ding a kisei ho hi boldoh teina dinga natoh a poh doh ngai ahitai.
The writer of this Article is the eminent educationist and erudite scholar. Recipient of National and International Awards and Honours
- Recent Posts
- Comments
Advertisement
Video
-
India Shinning with Sonia
Lunminthang Haokip In inter-racial tryst with destiny; To later bewail trials of this country; In a noble home that thrived in giving; All that it hard-earned to Nation-building; By faith you ventured to new rules marry, -
A Brief History of St George’s Parish Church, East Ham, London
NAME: St. George is the patron saint of England and St. Ethelbert commemorates death of Christian King outside Hereford, name added in 1935 after generous donation from Diocese of Hereford to new building. -
Twelve Years in England
t was first week of June, 1979 when I arrived at the door of the Holy Cross College, 104 In Ya Road, Rangoon, I think it was around 9 am in the morning, and I came from Mandalay by train. I was received by a student who was cleaning the class rooms -
Hattinneng Hangsing crowned Miss Nagaland 2010
Nineteen year-old Hattinneng Hangsing from Peren district was crowned Miss Nagaland Monday evening in a glittering show held at State Academy Hall, Kohima. Virieno Zakiesato was adjudged first runners-up while Tsukoli Kinimi was adjudged second runner-up. -
A brief history of Lupho, Lupheng, Misao and Related Clans
By Lhunkholal Lupho In view of the fact that most of us are not aware of our true genealogical background, and for our local elders who depend on the memory bank of community -
Adihlou bolna dingin lampi dih aumpoi
Thudih choija nakigel nah em? Nangle nang hitihin gah kidong temmo – Midangho natheitop sunna nakithopi hinam? Natoh dung juija aga loudinga nakigot hinam? Adihle adihlou lhekhenna dinga nalungel nasen hinam? Henge natileh, -
Reformation apat tu chan Houbung dinmun
Lhumlam Roman Catholic lah a chun Monas tery kiti Pathen natong dia ain alou dalha munkhat a kithem chuh-a ahinkho pumpi mangjeng ho hatah-in ahung machal’in, Houbung chu hitobanga kithem chuh ho chun -
Are They Truly Your Friend? How to Tell
A few years ago I penned a quote for my FaceBook page that said, “A genuine friend never says, ‘Call me if you need something.’ They simply do it.”
| If you are interested in submitting Articles | News Item, please enclose with one of your photo | News related Picture of one or two and send it to us at bombielmedia@gmail.com
Featured Posts
Category
Blogroll
- » Judea gam - Esther Sitlhou
- » Thim in lei atom - Esther Sitlhou
- » Liem cheh ute - Esther Sitlhou
- » Aw Bethlehem Lhanghoi - Esther Sitlhou
- » Aw Bethlehem - Esther Sitlhou
- » Limna Nikho - Ngaineilhing Haokip
- » Leiyah ahung pieng - Ngaineilhing Haokip
- » Lal Pen nikho - Ngaineilhing Haokip
- » Lal Lunglhai kum - Ngaineilhing Haokip
- » Huhhing'a Pakai - Ngaineilhing Haokip
- » Chamna Lengpa - Ngaineilhing Haokip
- » Vang eipe diuvin - Esther Sitlhou
- » Lenchung (Kuki Idol)- Kalha ngai jing
- » Lhingboi Singson- Chavang Kolni
- » Lhingboi Singson- Kipah in Nuikhom
- * For more download go here »