Kelngoiching jousen kelngoi angailut ahipoi

Jangmang Haokip Freelance Journalist (former Gen. Secy. KIM)
Kelcha ahideh a kelngoi (Kelphoh) hohi gan cha lah a chintup hat ventup hat ngai gancha ahiouve. Ama hohi amachamía moh lha thang thei ahipouvin, athat thei diu, asumang thei diu atam in, chuleh milou (field) mihon (garden) a jong lut'a thil asuhset theiju ahi. Hijeh chun kelngoi tampi vah hon aching tup ding mi akoiteiji ahi.

Ahin, Kelngoi chinga kipansah jousen kelngoi ho alungset ahidehpoi, kelngoi neipa ahiloujeh in kelngoi chingho atam lang hi kelngoi ngailu lou ahinom'e. Kelngoi neipa dinga kelngoi ngailu thei mi holdoh chu thil thupi tah khat ahi.

Pakai Jesun ìKeima kelngoi chingpha kahi' ati. Amite ngailutna dih tah a angailut chu aseina ahi. Thulem aseina
tamtah jong kelngoi leh kelngoi chingpha thu jeng ahi. Pakaiyin miho hi kelngoi toh anatekah in mipi lamkai
hohi kelngoi ching toh anatekah ahi. Achingbei kelngoi hon amadon don'a amoh lhai lhai banga mipi jong hi lamkai aumlouleh amadon'a mohlhai lhai tobang kihi ahi. Hijeh a chu lamkai kiti hi mihem te thusim hung
kipatna pat hung umpeh oldest institution khat ahin ahi. Vannoi kichai chan geija lamkai thunei vaibol umjing
ding ahi.

Mihem nam khat khantou le machal dinghi lamkai ho khutna um ahi. Loupi na leh minthang na haosatna hojong lamkai kitup jeh a umdoh theibou ahi. Lamkai kisuh louna society chu damun tobang ahi. Kitolouna,
kilung douna, kimit thipna, kisei ngai louna, kitha kimatna, alamlouva kibolna dimset ding mong ahi. Akibol
jouse a hoilou lamía soh jingding, a selam jenga thil jouse chelha jing ding ahi. Hiche hi eiho Kuki society chu ahi.

Society ahoi lou tengleh apo kelngoi asung ngeihang lamkai tampi kisep doh ding mong ahi. Kelngoi ngailutna neilou kelngoi chingpa ahung pan khah tengleh ipi isebe diu hitam? Hitobang michun kelngoi ho chu guhthima akijoh mang thei, akitha a aneh doh thei, or sahang ahung teng jong leh jam mang ding ahi. Ajeh chu amadinga kelngoi ching chu paisa lona bouva agel ahin, Kelngoi neipan ahung mulou laisea anop nop'a kelngoi ho abol ding ahi. Anpha tui umna lah dunga jong apuilou ding kelngoi ho gilkel dang chah ding chu thupia agel lou ding ahi. Hitobang kelngoi chingpa chin holah a kelngoi hi khah ding chu vangset umlheh ding ahi.

Kukite hi ipu ipa khanglai chu thil chom ahitan, tukhang Manipur state pilhing ahia kipat thusim seijong leo hen seikham set ahi. Achesa kum 40 nailam hi MLA ihin nei jinguve. MDC jong ina neijun kum phabep off ahi nungin tunin athah beh in ahung umkit'e. Hiche representative system of Government hi kichep na ahipon, doi le tup pipen chu gamsung mi jouse inchen louchen lam'a khantou sah ding gamsung cham le lungmon umsah ding India hi vannoiya gam khang tou khat sosah ding ti ahi.

Ahileh mitamte jong kihilou, chen mun, gemun kitup tah neita jong kihithou, gamle go bulhingset na neite kihithou, government na jong pan laloija kipang thou, government natong officer lentah tah tampi jong ki umthou ahileh kum hitih chan nunga jong abep bep ihi jinguleh thil dih lou khat aumtai tichu kinelna beija
hetdoh ahitai. Kolbu lei (Corn farm) ngah tup a kipan sah pachun jong (monkey) lou hon atho ahitai tichu
kinel nabei ahitai. Monkey khun Kolbu adu lheh ahin, Kolbu ki ngah dinga akingense leh aneh chai ding hetsa
ahi. Chuti ahileh kolbu lei ngah dinga a ngense pa johchu dih lou ahi. Jong in itih a ipi anga tup thu kija khalou ahi.

Tunia khantou machal nading government in phatseh a beithei lou khop'a scheme jat chom chom plan jat chom chom tantih neilouva asem jing ahin, mompi (spider) toko a kon'a agui (spider thread) kichai thei louva akilhundoh jing jeng banga Government na kon tohgon um ahin, ahileh kum 40 nailamía imacha kikhelna aumthei lou lai leh eimaho thalhenga kilhengdoh MLA, ho MP ho suhmo ahi ti chu ihet thei loulai diu ham? MLA/MP khat chu ama insung jeng jong kisemdoh joulou hileh geldan khat ahitheije, tunia ahung kaidoh tapou ainchen nikhang lhakhang abang jitan, kum 5 kah in mihaosa tah asoh doh jitan, langkhatna agam sunga khantou machal kibul phu na dinga angaicha ho khat cha jong aumdoh jipoi. MLA/MP khat in mi jouse inchen-louchen asemdoh peh cheh ding tithu ahipoi, khantou nadinga a foundation atundoh ding tithu bou ahi. Chuti leh a saopen'a kum 10 sunga Kuki gam jouse semtup'a um tei tei ding ahi. Kolvom ho small town khatna umjat bon kilhing louva ibolía kikhangtou mo ding ham? Khantou louna ding aumpoi. Mi-ngol ngensen jong kihi deh lou, chen mun gemun gamle go kitup tah kineija, MLA 3 tobangin lunglut tah in eisem uleh kum 10 sunga sangtah iphah theiju ahi. Tunin MLA 8/9 ihin nei kal u kum 38 ahitan Kukite vaichatnan vanvum aphatan, MLA election jeh a kitolouna apundan molsang pen pen ho sanga jong sangjo ahitai. Jachat umlou ham?

Hijeh chun kelngoi chingpa nangma kigel pha tem'in. Tunia natouna chair hi nangman competitive exam a
nakijih doh ahipoi mipi thalheng bou nahin, naboipi ding chu nangma insung thu ahipoi, mipi hinkho joh ahi. Nang man hoija nakilah a inloupi building hoitah tah leh gari man tam tah tah ho nakichoh jou ham? Nachate Delhi/Mumbai khopi dunga lekha nasim sah jou ham? Masanga ima neibeh sehlou tunia malting hou (thilha hou) toh nabah jeng hi, hithei mong mong hinam? Na inchen nalou chen nanei na gou kathang thip peh nahipoi, mipi dinga paisa kikoi ho na man ahijeh a dih thei nasah hinam?

Tunia nangma chang kingailu nahi jeh a election natet laija paisa lakh tampi na suh mang ngap chat ahi. Ajeh
chu nahung kai doh leh ajat 10 ma nale muding na kihet ahi. Ahivanga hichu thildih ahipoi. Pathen houna hileh Pathen anadong temin. Pathen in adih mona aumpoi nahin tipeh jong leh ipi ba kisei ding ham?
Tags: , ,

About author

Curabitur at est vel odio aliquam fermentum in vel tortor. Aliquam eget laoreet metus. Quisque auctor dolor fermentum nisi imperdiet vel placerat purus convallis.