Houbung hoi ham?

Dr. S. Chongloi
January 19,1997, Pakai nikho chun N. Zilphai, Zil phai Gambih muna Kuki Christian Church Manipur Synod Pastor khat'a din Ordained eina kibolíin ahi. Hiche kum mama chun
Churachandpur Gamkaiya Gamkai Secretary i/ c in Tuibonga pansa Tuibong Christian Town Church poh tha din kana chen ahi.

Kalung don natah chu Tuibong khopi chu Pathen Nikho leh jingkah a pat chun Hou-in dah/pung ahung ginpat
teng muntinía ahung gingyin ahileh Khopi pumpi chu Hou-in dah/ pung ging chu amaolha jengjin ahi. Chomcha sung chun mipi Hou-in kaidin akipel met mut in, lhanglama um Houbung sah lama che, sah lama um ho lhanglama che kipel lhajeng ahiuve. Tuibong Christian Church to kinai cha kiheng chet in anung, ajet avei chule ama lama Hou in aum cheh-in, Pathen thu kisei khoh pet hijongle adang khat chun vahchoila asah nah lai leh Pathen thu seilai Houbung ho chu nasa tah in asuboiyin ahi. Chule Houbung miho chu Houbung khat a adeibang ahilou tengle Houbung chom khat a akichonun, konkhat chu Houbung akichon louna umbeh talou loijong aumda poi. Ama umna Houbung cheh chu Houbung dih in akigel'un midang kaina chu iman agel peh pouve. Ahile hoiba ham Houbung dih tah chu?

1.Houbung Kivaipoh thaneina (Institution) ham ?
Houbung le Mipi Kiloikhomna hi akikhen theilou khat chu ahi. Houbungin Pakaiyin athupeh atoh doh theina
din kivaihomna mangchan na atongin ahi. Ahinla hiche kivaihomna (Institution) chu Houbung ahi akiti thei na
dem?

Avery Dulles chun Houbung kiphon doh tila pat chun Institution banga kivai poh na ahin nei peh e. Natong
ding akilhenin, houdan le kivaihomna aneiyin ahinla hiche chun Institutionalism aso ahipoi. Ajeh chu hitobang kivai homna chun akivaihom nau chu athupi pena anei ahi. Ahinla Houbunga chun aloupi pen chu kivaihomna ahipoi anati. Hiche kivai poh thanei na chun Houbung hi thaneina jouse asem peh un ajona le Houbung thanei na tuh ding chun mipi akichu chu jiuvin ahi. Houbung chu thaneina jouse anei sah jeh u-chun mipi chu a Houbung hiding sang chun:
(1) Houbung chun atolun,
(2) Houbung chun ahil'un,
(3) Houbung chun asuthengun, chule
(4) Houbung chun amaho chunga vai ahomin ahi.
Houbung chu Pakai atolía pang ahin, Houbung mipi chu Houbung Pakai tahsa hiu ahi. Houbung chun mipi
atol ahipon, mipi chu Houbung hiya Pakai atolía pang ahi.l Houbung chu Pathen Lhagao panía a aPakaipa
lungdeija kihil ahin, houbung chu mihil ahipoi. Houbung chu mipi aum teng Houbung kiti thei bou ahin, mipi
panglou vin Houbung aumthei poi. Chubang chun Houbung chun asuh theng ding ahipon, Houbung chu
kisutheng ahijoi. Chuleh Pakai chu Houbung chunga vaihom ahin, Houbung chun mipi chunga vai ahom vang
ahipoi. Houbung chu akipe chan kilah a pang jo ahin, ama thaneina ima aumpon, a Pakaipa Aluchangpa
thaneina noiya um jo ahibouve. Hitobang Houbung chun ama thaneina Houbung Constitution ajuiyin Houbung
sung boina jouse a Houbung thaneina chun athu atanyin suhtheng thei asuthengin, hil thei ahilin, akong
akitolíin chule vai akihom'in hijeh chun Pakai Houbung Luchang din mun aum theijipoi.

Hitobang Houbung chun hat na le lhah sam na tampi anei gel'e. Houbung vaihom thaneina a um ho chun
natoh ahatíun chule missionary natoh apon thouvin ahi.Ama ho tah jong hou kikhop alolhingun, phatah a daníin
agah chah u , ahijeh chun a Houbung u adet theiyin ahi. Alang khat a alhah sam nau chu Bible in hatah in apompon ahi. Ajeh chu Houbung chu Pakai Jesu Tahsa ahin, Ama Aluchang avaihompa ahijeh in ijemtia hiche Pakai Houbung chun Luchang chom anei teng Pathen thu to kitoh jilou ahitai. Ahile Houbung dih tah hoiba ham?

2. Houbung mutheilou lhagaova kipohna ham?
Mihem kivaipoh nahi nin akihom theije. Khatnan um thei tah a kivaipohna le ninan kisopitna ahi. Emil Brun-
ner chun, Houbung hi kivaipoh thaneina sangin kisopitna joh ahi anati. Houbung hi mutheilou lhagaova kipohna
kisopitna a kipo vannoiya tahsan chate jouse jaona ahi. Pathen Lhagao pui hoina a kipo ahin, hiche kisopit na
a hin maljin le khopem aum tapon, tahsan chate jouse chu Pathen insung mite le goulo khompi dingte ahitaove
(Eph. 2: 8-19). Hiche Houbung sunga chu Lhagao Thengin apeh talent dungjuiya natong ahiuvin, Lhagao
asunguva natoh na chun apolam mel chihna asoji ahi. Houbung member kimang jong apolama kimang ahin,
atah tah chu Pathenin bou koi koi ham Houbung mi ti ahet ahi.

Hiche Houbung hin hatna tampi neijongle hatah a asei thupi chu Lhagao Theng pui hoi ahi. Houbung chu Jesu
Christan athisana alhat doh Ama Luchang hiya ahin, hijeh chun Lhagao Theng thaneina sangin Houbung
chu Aluchang thaneina a kipo ahijoi. Ahile Houbung dih tah chu hoiba ham?

3. Houbung akilui doh Pakai Ankong (Sacrament) ham?
Institution Houbung chun Houbung pama sochatna umlou danin agelin, alang khat a Mutheilou Lhagao
Houbung chun Houbung chu akaleh beh in hoilai hijongle min sochatna anei thei chule Christa tahsan jouse
chu Lhagao mapuina noija sopi khat ahiu thu aseiyin ahi. Houbung Sacrament hin achunga kisei kikal teni
kito theina akah asei ahi. Jesu Christa chu Pathen luidoh Ankong (Sacrament) ahile, Houbung hi Pakaiyin mihemte muthei dia alui doh Ankong ahi. Ajeh chu Pathen chu Pakai Christan eimu sah uva ama mu chun Pa amu ahileh Houbung jong Pakai thalhenga vannoi muthei dia athu samphonga pang ahi. Pakai Ankong chu muthei tah a dangtah (Symbol) tahsan chate khat le khat kitimat na avet sah ahi. Pathenin mihem dinga aphal doh Ankong chu Jesu Christa hiya chule athi chun vannoi Ama tahsan chate Pathen toh akicham sah ahile Houbung hi Pakai Ankong Houbung mite khat le khat kijopmat sah, Pakai hung kit kah a Ama thuhil suh bulhin na ahi.

Hiche Houbung hin muthei kivaihom thaneina! Houbunga thil thupi ho paideh louvin mutheilou Lhagao-
va kipohna Houbung toh ajop matíin ahi. Ahinla hiche hi Houbunga dia toh dia kipe lah a khat bou ahin
Houbung vang ahipoi. Ahile Houbung dihtah chu hoiba ham?

4. Houbung chu thusam phong (herald) ham?

Houbung chu aseiding kipea samphong son ahi. Hiche hin avet sah chu Lengpa hung ding jeh a asoh ahil-
oule asepaita sola ahung nading samphong le tobang ahi. Hiche Houbung hin Pakai Ankong sangin 'Thu' thupin aseijin, Houbung mite ho Pathen Thu jalía kiloi khom, chule Pathen thu dih tah kisamphonga Houbung
mipin kitah tah a ajah a Houbungin asap phong son ahi. Atah beh in Pathen thu akisei phong teng thil khat chu
asoh teijin ahi. Hiche Pathen Thu chun Houbunga Pathen aume ti aphot chet ahin, Athu tahsan chun hinna
aneijin, atahsan loute themmo achanjin ahi. Pathen Thu chu lekhabua kisun mai mai hi ahipoi. Hiche Pathen Thu chu mihem lah-a Pathenin huhhingna na atoh, mihon Thu chu atahsan teng thil lui manga thil thah a hinna chu ahi. Hiche Thu a chu vannoi pumpi kisem ahi. Gen. 1 chun Pathenin "Thu" aseiya umhen ati chu ahung
umjeng akimui. John chun hiche Thu chu aitih a umjing ahin, Thu chu Pathen to um ahin Thu chu Pathen ahi
(John 1: 1) atin, chuleh hiche Thu chu tahsa phe ahung soh in ilah uva ahung cheng tai ati (v.14). Jesu Christa
chu Pathen mihemía hungpeng Thu chu ahi. Miloi khat chun Pathen Thu tia asei teng Bible hi aseina ahijin ahi.
Hichu dih lou vang ahideh poi. Hiche hi akijih doh Pathen Thu ahi. Hiche Thu hi min asim tengle Pathen Thu
mihema hung peng Jesu Christa chun phat thei aboh a asimnu ahiloule asimpa lung sunga Lhagaovin na atoh-
a ahinkho kikhelji, aphat chompia ahinpiji ahi. Ajeh chu Pakaiyin nangho ni le thum nakikhop teng-u nalah uva
keima kaumnai ati chun Pakai ilah uva aum avet sah ahi (Matt. 18:20). Hiche Bible hin Christian khat chon
ding dan asei soh ahinai, ahinla hiche akijih doh Pathen Thu hi Jesu Christa Pathen Thu mihema hung peng
sangin alen jopon ahi. John 5: 39, 40 chun ìPathen lekhabu hoa chu tonsot hinna neithei din nagel'un nasimjiuvin, hiche ho chun Kei thudol ahet tohsah-u ahibouve. Nahinna diuvin kakoma nahung nom pouve' ati. Hiche chang te nin kicheh tah-a asei chu Bible a kisei Pathen Thu chun Jesu Christa thu ahet tohsah ahin, hiche Bible kal valía chu Jesu Christa um ahin, athu chu tonsot hinna neitheina ahi tin nasim jiuvin ahinla atah tah pa Jesu koma chun tonsot hinna aume ti asei ahi. Bible a bou Christian khat tahsan chu kingam kha ahile lhukit thei ahi. Ajeh chu Bible chu mithem miching Bible hea igel hou khat touvin seise deh tahen lang hiche hi
Pathen thu ahipon, leiset mihem semthu ahiloule lekhabu dang tobang bang ahitin ima hilou beh in sei ta le,
Jesu Christa geiya atahsan molo maithei-u ahi. Ahinla Christian khat tahsan na chu Bible a kisei Jesu chu
ahinan, chugoh hilouvin, Bible in asei Jesu Christa tah jong chu kimu ahitahjeh chun Bible taitom nomin taitom
henlang mipi puimang tajongle, Pathen Thu tah mihema hung pengpa nahet jeh chun imachan napui mang
taponte.

Hiche Houbung limso hin Kitepna lui le Kitepna thah a Christian natoh ding Pakai thupha lhangsap ding chu
phatah-in asei doh-in ahi. Ahinla Kipana thu sapphong keu chu Houbung ahi theipoi. Ahile Houbung dih tah
chu hoiba ham? Hiche Houbung limso hohin Houbung limso lhingset imu doh hih laiyun, anoiya khat vekit
uhite.

5. Houbung Soh ham?
Houbung hi vannoiya chi le meivah hidia thupeh ahi. Vannoiya aum vanga vannoimi hilou ahi. Hijeh chun
atoh ding kipe chu a Pakai pa thupeh nit ding chu ahi. Pakai Jesun jong amangthai ho holdoh-a huhhing dia
hung ahi anaseiye (Luk. 19:10). Chuleh jen dia hung ilouva ajen dia hung joh ahi jong anaseiye. Pakai hung
nading chu athua seitho mai mai hilouva natoh a poh doh ngai ahi. Pakai chu midang dinga hung ahin! chutobanga chu Houbung jong midang dinga ahin ngai ahi. Houbung kin chu a Lengpa hung na ding velhi jinga natong louva umding chu ahipoi. Seijui hon Jesu atho doh jouva Israel leng gam akile doh sah kit ding ham ti a adoh nauva chun Jesun Pa thaneina ahidan aseijou chun aman, 'Lhagao Theng nachunguva ahung lhun teng thahat naneiyuva Jerusalem le Judea gamsung sea jong Samaria le leiset kol kimvel geiya Keima hettoh sah a na pan dingu ahi' ati (Act. 1: 7-8). Jesu hung kit ding ahilou le a Leng gam kile ding hi Houbungin agel gel'a ahol hol din thu apepoi. Chusang chun athupeh chengse bol din ahiljoi. Pakaiyin ahung teng a Houbung athupeh ana bolía natong ahungto khah chu anun nom ahi. Hiche Houbung limso in asei chu Jesu lenga ahung nadinga mihem hohi Lenggama pang thei mite sosah ding chu Houbung kin lenpen ahidan kichen tah in akimui. Houbung hin mijouse hi hicheLenggam'a lutthei aso sah soh teng chule hiche Pathen Lenggam chu ilah-uva lhingset'a um ahitai. Hiche gam keh len dinga Houbung um ahiye. Hijeh chun Jesu chu Pakai ahin Houbung hi asoh, Pakaipa sei sei tong ding ahi.

Houbung limso chom chom chunga kiseiho bangin hiche limso jong hin lhah samna le hatna tampi aneiye.
Hiche Houbung soh natoh nahin kibung khen Houbung tampi asutup-in, Houbung natong hatpen asoi. Ahinla
Houbung natoh jouse soh natoh ahijeh chun hiche keuva pansa hiche hi Houbung dih tah beh ahitai ti ahah sai.

Limso kisei 5 hohin hatna le lhah samna anei chehun ahi. Abonun Houbung chu ipi ahi ama kipohna dung
jui cheh-in avet sah-un ahi. Limso chom chom 5 hohi Houbung dih tah chu hitam? Houbung chu jat 5 a hi
kihom thei ham? Houbung limso chom chomin kisei jongle Houbung chu KHAT bou ahi. Houbung, Jesu
Christa tahsa le Aluchang ahi. Hiche houbung kivai homma jatchom cheh kivet sah a konin pansan iki doh-
u thudoh ìHoubung dih tah chu hoiba ham?î ti hol kit uhite.
Tags: ,

About author

Curabitur at est vel odio aliquam fermentum in vel tortor. Aliquam eget laoreet metus. Quisque auctor dolor fermentum nisi imperdiet vel placerat purus convallis.